Sterven na een volmaakt leven. Is dat de norm?

30 aug Sterven na een volmaakt leven. Is dat de norm?

Geplaatst op 14:02h in Blog, Ervaringen uit de praktijk door
0 Likes

Een baan met collega’s, vrienden om in je vrije tijd mee af te spreken, een gezin en andere familiebanden, een sportclub, buren, vrijwilligerswerk misschien. En vol leven met veel mensen om je heen. En wanneer je overlijdt zullen deze dierbare mensen een afscheid voor je regelen. Met liefde. Mooie woorden. Je lievelingsmuziek…….

Lang niet iedereen past in dit plaatje. Er zijn ook veel mensen die alleen sterven. Voor wie er slechts een paar mensen zijn die zich over hen ontfermen wanneer zij sterven. Zo ook de vrouw van wie ik de uitvaart begeleid. Haar twee broers hebben mij gevraagd de inhoud van het afscheid vorm te geven. Zij, en een buurvrouw waren eigenlijk de enigen die zo af en toe contact met haar hadden. Verder leefde zij alleen. In het huis waar zij werd geboren en opgroeide. En later voor haar ouders zorgde toen die ouder werden. Een plek tussen bos en weilanden. Een paar kippen rond het huis. Wat spaargeld en AOW om van te leven. Sober, ingetogen.

Zij wisten het niet, haar broers. Wie ze was. Wat haar bezig hield. Wat ze over haar zeggen moesten. Ik vraag naar hun jeugd. Wat voor meisje ze was. Wat voor opleiding en werk ze had gedaan. Zelfs dat wisten zij eigenlijk niet echt. Ik vroeg hen of zij gelukkig was en dat was ze volgens hen. Aan de hand van een paar anekdotes lukte het toch een beeld van haar te vormen. En ik schreef een verhaal. Over hoe een mens kan leven. Dichtbij zichzelf, dichtbij de natuur in haar geval. Dat zij het contact met mensen vaak ongemakkelijk vond. En praten over van alles helemaal niet prettig vond en daarom gesprekken met anderen uit de weg ging. Over hoe het lezen van boeken en het kijken van documentaires haar evenveel gaf als voor anderen het contact met zoveel mensen. Zij had misschien wel net zo’n vol en rijk leven als iemand met al die vrienden, kennissen, collega’s. Maar wij zien dat niet. Wij zagen het niet.

Pas aan het einde van haar leven, toen bleek dat ze ziek was en niet meer beter zou worden, kwamen er wat mensen langs. Nichten, neven, oude bekenden. Haar broers vertelden dat ze zichtbaar genoot van die bezoekjes. Dat ze rustig en vol acceptatie stierf. Al was ze ‘pas’ 68. Het riep voor mij vragen op over de normen van het bestaan. Wanneer ben je geslaagd? Wat is een vol-maakt leven? En: moeten we allemaal dat optimale, volmaakte leven hebben geleid? Het maakte ook het besef in mij los dat we allemaal zo’n bezoekje kunnen brengen. Aan iemand met wie je misschien niet zoveel contact had. Of dat het contact van lang geleden is. Wetend dat je komst goed zal doen voor een mens die stervend is: aan wie breng jij dat bezoekje?

 

Handvatten voor als jou zoiets overkomt Handvatten voor als iemand in jouw omgeving zoiets overkomt
1. In elke ervaring of herinnering aan iemand schuilt een boodschap voor een mooi en vol leven. Probeer dat naar boven te halen en gebruik het in je contact in de laatste fase of als input bij het vormgeven van een afscheid.

2. Kijk eens buiten je eigen normen over hoe een leven eruit zou moeten zien. Welke waardevolle dingen heeft degene die overleden is in zijn leven gehad of gezien?

3. Vraag een ritueelbegeleider of uitvaartspreker om je te helpen bij het inhoud geven aan een afscheid. Zij kunnen vaak goed woorden geven aan situaties en gevoelens.

1. Besef je dat elk verlies ingrijpend kan zijn. Ook al lijkt de relatie met degene die is overleden al lang voorbij of van weinig waarde. Een overlijden kan gemis oproepen. Van hetgene dat voorbij is maar ook van hetgeen nooit is gekomen of geweest.

2. Laat je zien of horen. Of biedt in elk geval je aanwezigheid en/of luisterend oor aan. Het is voor de meesten fijn als er aandacht is bij een overlijden.

3. Wellicht is juist nu je praktische hulp erg welkom. Wanneer iemand overlijdt met een heel klein sociaal netwerk, komt veel neer op de schouders van de paar mensen die nog wel contact hadden: een huis opruimen en verkopen, financiële afhandelingen, etc. Kijk of je daarin iets kunt betekenen.

 

4 Reactie's
  • Susanne Houg
    Geplaatst op 18:10h, 30 augustus

    Prachtig verhaal! Het zet je aan het denken wat de norm voor jezelf en voor je omgeving is. Dank je voor je verhaal!

  • Martien Weel
    Geplaatst op 20:57h, 30 augustus

    Interessante vraag werp je daar op Hanneke. Volgens mij kun je niet spreken van een geslaagd (of niet geslaagd) leven. Er is geen enkele norm waar je dat aan kunt toetsen. Er gaan al miljoenen jaren mensen dood en in elke tijd en in elke cultuur wordt de ‘geslaagdheid’ van een leven weer anders beoordeeld. Vanuit een traditionele, katholieke achtergrond ben ik inmiddels tot het besef gekomen dat ons leven geen enkel doel dient, dat we toevallig komen en, iets minder toevallig misschien, ook weer gaan. Van het oneindige niets naar het oneindige niets. Het maakt niet uit hoe je leeft, je leeft gewoon. En je maakt er wat van. Iemand kan wel zeggen: in mijn leven wil ik dit of dat bereiken, je stelt je jezelf een doel. Dan kun je op het eind zeggen in hoeverre je in het bereiken van dat doel geslaagd bent. Dat is een individueel doel. Maar een universeel doel? Nee.

    Wat ik me afvroeg toen ik las van de uitvaart van de vrouw die je begeleidde, waarom je een beeld van haar leven probeerde te krijgen en daar een verhaal over schreef. Wat is de zin daarvan? Wie of wat bewijs je daarmee een dienst? Is dat voor de overledene? Wat schiet zij er mee op? Is dat voor de nabestaanden? Voor de broers niet erg betrokken bij haar waren?

    Ik ben Martien Weel, uitvaartondernemer in Hoorn. In privé en in mijn werk komen deze vragen regelmatig in mij op. Interessant en prikkelend. Leg ze graag aan je voor.

    • Marie-Cécile Pieters
      Geplaatst op 15:39h, 31 augustus

      Inderdaad een prikkelende reactie Martien. Hoe stel jij je die uitvaart van deze mevrouw dan voor? Als het schetsen van een persoonlijk beeld zinloos is? Als je daar niemand een dienst mee bewijst? Het lijkt me op z’n minst al zinvol voor de mensen die de uitvaart bezoeken. Het gaat bij een uitvaart immers niet alleen om het verdriet over een overledene. Bij elke uitvaart verwerk je immers ook iets van het verdriet uit je eigen leven. En ook al waren die broers misschien niet heel betrokken bij haar leven, de dood van hun zus zal hun toch ook niet onberoerd laten. Er is de bloedband en misschien ook het verdriet over wat had kunnen zijn, zoals Hanneke schrijft in haar blog. Ieder leven verdient het om met respect afscheid van te nemen. Je kunt toch niet iemand zomaar in een oven schuiven of begraven zonder stil te staan bij het leven?

  • Martien Weel
    Geplaatst op 14:07h, 01 september

    Marie-Cécile,, stilstaan bij het leven en het bedenken van een passend afscheid lijken mij zinvol slechts en alleen voor de nabestaanden, hoe wel of niet betrokken ze ook misschien lijken, dat is inderdaad niet aan mij. Zij moeten afscheid nemen, zij moeten loslaten. De overledene zelf schiet daar niet zo veel mee op. Die bestaat niet meer, althans in mijn visie. Als er geen nabestaanden zijn denk ik dat je inderdaad ‘iemand zomaar in een oven schuiven of begraven zonder stil te staan bij het leven’. Kun je mij uitleggen waarom dat niet respectvol is?